Ademautomaat

Ademautomaten

In koud water ( we spreken al van koud water bij een temperatuur van minder dan 10C) en vooral in de winter kunnen zich bij ademautomaten bevriezingsverschijnselen voordoen.

Hieronder leggen we je uit hoe je dit kunt voorkomen en bovendien een paar tips voor als het toch gebeurt.

De algemene onderhoudstips voor en na de duik zijn bedoeld om je ademautomaat in topconditie te houden

Hoe bevriest een automaat?

Bij iedere ademteug onttrek je lucht aan de fles,waardoor de druk in twee stappen van de flesdruk (max 232 bar) naar de omgevingsdruk terugvalt (dus 1 tot max 6 bar).

De lucht koelt hierbij geweldig af, dat is een natuurkundig gegeven. Hoe dieper je zit, hoe zwaarder je ademt, hoe meer lucht je aan de fles onttrekt en hoe groter de afkoeling.

Inwendige bevriezing van de eerste trap; tegen inwendige bevriezing van de eerste trap kun je een automaat niet beveiligen. Het probleem zit in de lucht in je fles, sterker nog, in een onvoldoende werkende vochtafscheider van de compressor. Als  het water koud is zal de fles al snel dezelfde temperatuur aannemen, met als gevolg dat overtollig vocht in de opgeslagen lucht al snel op de binnenwand condenseert. Dat vocht wordt in kleine druppeltjes je automaat ingeblazen, waar het zich nestelt in het sinterfilter of bij de klepopening. Daar vloeien wat kleine druppeltjes samen tot een grote en als die bevriest, krijg je een ijsklont waardoor de luchttoevoer van het ene op het andere moment volledig afgesloten wordt. Er komt dan dus helemaal geen lucht meer uit de automaat!

Uitwendige bevriezing van de eerste trap;

De eerste trap zal uitwendig bevriezen als hij door de afname van lucht zo sterk afkoelt dat er om de veer die het membraam of de piston aanstuurt, een ijsklont gevormd wordt, waardoor die veer gefixeerd wordt. Dat gebeurt vrijwel altijd in de “open” stand,met als gevolg dat de automaat heftig zal gaan blazen. Uitwendige bevriezing is mede het gevolg van een grote luchtafname en kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het optreden als er tegelijk ingeademd wordt via de primaire automaat en de oktopus, of als de inflator tijdens een diepe ademteug wordt gebruikt. Vaker zal echter eerst de tweede trap in de “open” stand bevriezen. Die gaat vervolgens blazen, waardoor de eerste trap zo ver afkoelt,dat die ook bevriest. Daarom is het zo belangrijk dat de tweede trap vanaf het begin winterhard ontworpen is, want afgezien van een teflon gecoate lepel, is er achteraf weinig aan te verbeteren.

Wat te doen bij bevriezing?

Om in een ernstig geval adequaat te kunnen reageren, moet je bij het duiken altijd rekening houden met mogelijk bevriezingsgevaar. Ook s’zomers, want onder de thermocline van een diepe zandafgraving kan het vaak kouder zijn dan de tien graden Celsius waar de risicogrens zo’n beetje begint. Het belangrijkste is je kalmte te bewaren. Als de automaat afblaast, kun je verder ademen als je hem in de hand neemt en hem zijdelings zodanig kantelt, dat het mondstuk nog half in de geopende mond steekt. Hierdoor kun je van de permanente luchtstroom ademen en kan de overtollige lucht uitje mond stromen. Nadeel: de fles is dan heel snel leeg.  Daarom moet je meteen enkele meters opstijgen en als dat kan de fleskraan (niet helemaal) dichtdraaien. Hierdoor zal de bevriezing meestal na enkele minuten zijn opgeheven. Intussen adem je bij je buddy of uit je aparte tweede automaat.  Mocht de luchtstroom als gevolg van inwendige bevriezing helemaal stoppen, dan helpt alleen nog de complete tweede automaat, de buddy of, als laatste mogelijkheid, de gecontroleerde noodopstijging.  Als je bij je buddy ademt, dan neemt als gevolg van de verhoogde luchtafname ook bij hem het gevaar op bevriezing toe.

Maar voor het zover komt, kun je jezelf er het best eerst bij je dealer van overtuigen of je automaat wel geschikt is voor koud water en wat er eventueel aan gedaan kan worden als dat niet het geval blijkt te zijn laat je automaat na een gevalvan bevriezing altijd een service beurt geven en laat ook het vochtgehalte van de lucht in je fles controleren.

Ingebouwde bescherming tegen bevriezing

Om een mogelijke bevriezing tegen te gaan, worden zowel in de eerste als in de tweede trap verschillende technieken gebruikt:

de koudwater beschermingskit voor de eerste trap,waarbij het watercompartiment met olie of vet gevuld wordt en van het buitenwater afgesloten zo wordt de omgevingsdruk toch op het membraan of de piston overgebracht,terwijl ijsvorming is uitgesloten.
Door het aanbrengen van een water-en ijs afstotende laag-bijvoorbeeld teflon- op de onderdelen van de eerste of tweede trap die met water in aanraking komen.
Door het monteren van warmtgeleiders in de tweede trap.

Oorzaken

Een CE-keurrnerk op je automaat zegt in dit verband eigenlijk niets. Iedere automaat moet zo’n keurmerk hebben, anders mag hij niet verkocht worden. Vóór je in water kouder dan 10’C gaat duiken, moet je jezelf er daarom van vergewissen dat jouw automaat het extra CE-koudwaterkeur heeft. Of dat hij aan de CE-koudwater eisen voldoet wanneer de optionele koudwaterkit er op gemonteerd is.

Natuurlijk moet je dan zelf ook geen fouten maken. En niet half in het water, half in de snijdende wind met je waterloosknop of je inflator spelen. Dan vraag je om moeilijkheden.  Eigenlijk zou je je automaat, nadat je hem gemonteerd en gecontroleerd hebt, helemaal niet meer aan moeten spreken voordat hij helemaal ondergedompeld is. En tenslotte brengen slordigheid en verkeerd gebruik ook zo hun eigen risico’s mee. We noemden al de onvoldoende gedroogde lucht van het vulstation dat het allemaal wel gelooft. Daar ga je natuurlijk nooit meer naar terug … als je er al achter komt.

Maar wat doe je zelf allemaal niet goed?

Zet je je automaat wel eens op een natte kraan zonder die eerst goed af te drogen?
Blaas je ook altijd je automaat droog met een flinke dosis lucht uit je fles?

Ja?  Dan hoef je een ander niets te verwijten als je hoge drukklep gaat lekken, of erger, als je zomaar ineens onder water zonder lucht komt te zitten.

Voorkomen

Voor de individuele duiker is het moeilijk zich tegen vochtige perslucht te beschermen.  Als je een eigen fles hebt moet je alleen bij een handelaar vullen die je vertrouwd en toch de fles regelmatig laten controleren. Helaas moet hierbij de kraan worden verwijderd. Gebruik alleen automaten die voor koudwater geschikt zijn en flessen met droge lucht. Gelukkig zien we tegenwoordig steeds meer automaten die al gechikt zijn voor koudwater duiken. Een redunant systeem ( 2e complete ademautomaat op een aparte,afsluitbare kraan) verdient aanbeveling en is op sommige plaatsen zelfs verplicht.

ONDERHOUD voor de duik

Enige oefening is voldoende en je kunt de meeste gebreken (gaatjes,scheurtjes, vuil en corrosie) al met hetblote oog onderscheiden. Met een beschadigd mondstuk kun je water binnen krijgen.  Alleen een in goede staat verkerend stevig bijtstuk zorgt voor een goede positie in de mond. De tiewrap waarmee het mondstuk vastzit aan de tweede trap moet heel zijn en goed vast zitten.

Zeker de slang mag geen optische gebreken vertonen – verzuim niet onder de knikbescherming te kijken. Bij de aansluiting van de eerste trap op de fles moet je je o-ring en het sinterfilter controleren.  Sluit de automaat op de fleskraan aan en adem een- tot tweemaal stevig door de tweede trap.  Kijk hierbij ook op de manometer: de naald mag niet schommelen.  Een op de persluchtfles aangesloten automaat mag niet sissen. Bij het ontluchten via de waterloosknop moet de manometernaald geleidelijk naar nul teruglopen.  Controleer ook de functie van de inflator.

Controle van de tweede trap: sluit de hogedrukingang met je duim.  Probeer nu uit de tweede trap te ademen.  Er mag dan geen lucht uit komen.  Controleer ook of de waterloosknop zonder problemen functioneert.

Adem tijdens de duik rustig en span je niet teveel in.  Houd de ademautomaat tot het begin van de duik droog als het buiten vriest en droog hem na het duiken even af om te voorkomen dat hij bevriest.

ONDERHOUD na de duik

Het belangrijkste is dat de hogedrukingang van de automaat met het speciale afsluitkapje waterdicht wordt afgesloten voor hij de spoelbak ingaat.  Als je dit onverhoopt vergeet en er water in je eerste trap komt, moet je er meteen mee terug naar een dealer die hem helemaal voor je uit elkaar haalt en grondig droogt.  Bovendien mag tijdens het spoelen in geen geval op de waterloosknop van de tweede trap worden gedrukt, want dan kan er water binnendringen.  Mocht dit toch het geval zijn geweest, sluit dan de automaat nogmaals op de fles aan.  Druk daarna drie seconden lang op de waterloosknop om het water te verwijderen.

Tip: als je de automaat via de inflator ontlucht, kun je aansluitend het trimjack beter van water ontdoen.  Warm zoet water voor het spoelen is ideaal.  Je kunt de automaat of met een zachte waterstraal afspoelen, of hem in zoet water enige tijd onderdompelen.  Beweeg de automaat enkele keren voorzichtig heen en weer, om het water door de open delen te laten stromen.

Na een grondige spoelbeurt moet de automaat in de schaduw op een goed geventileerde plaats worden opgehangen om te drogen.  Let er hierbij op dat de slangen niet knikken.

Hieronder kunt u doorklikken voor meer uitleg over duikmaterialen en waar op te letten.

  1. Duikbril
  2. Snorkel
  3. Vinnen
  4. Duikfles
  5. Trimvest
  6. Ademautomaat
  7. Duikpak
  8. Loodgordel
  9. Manometer
  10. Duikcomputer